Εμπόδια σε όλο το μήκος της αλυσίδας αξίας των αγροτικών προϊόντος έρχεται να βάλει η ενεργειακή κρίση που κατά γενική ομολογία έχει γονατίσει πλέον την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο στον ορίζοντα διαφαίνονται λουκέτα σε εργοστάσια, μπλακ άουτ και τιμές ενέργειας βγαλμένες από σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Ψηλά οι τιμές των αγροτικών προϊόντων και αυτόν το χειμώνα, όσο το ενεργειακό ανεβάζει τα λιπάσματα
Για όσο καιρό οι τιμές στο φυσικό αέριο βρίσκονται σε τέτοια πρωτόγνωρα υψηλά επίπεδα, δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα και κάποια ουσιαστική διόρθωση στις αγορές δημητριακών και καλαμποκιού. Αυτό τουλάχιστον διατείνονται ορισμένοι αναλυτές που επισημαίνουν πως με το 5% του φυσικού αερίου που παράγεται ετησίως να αξιοποιείται για την παραγωγή αμμωνίας και με την θρέψη να αποτελεί βασικό παράγοντα στις καλλιεργητικές φροντίδες, τα περιθώρια υποχώρησης των τιμών είναι ιδιαίτερα στενά.
Πολλαπλασιαστικά στον αντίκτυπο της ενεργειακής κρίσης λειτούργησε και η παρατεταμένη ξηρασία στο μεγαλύτερο τμήμα της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης, που είδε ποτάμια να στερεύουν, χωράφια και βοσκοτόπια να ξεραίνονται καθώς και δελτία για πότισμα που δεν ανταποκρίνεται ούτε στο ελάχιστο που είχαν ζωτικής σημασίας καλλιέργειες όπως το καλαμπόκι ή οι πατάτες.
Όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα πολεμικό φόντο, με την σύγκρουση στην Ουκρανία να αναζωπυρώνεται τα τελευταία 24ωρα, σε μια εξέλιξη που είδε εμπορικά κέντρα αγροτικών εμπορευμάτων να αντιδρούν με ενίσχυση των τιμών σε προϊόντα όπως τα σιτηρά και το καλαμπόκι, αφού παράλληλα οι αγορές έχασαν σημαντικά την εμπιστοσύνη τους στο σχέδιο απελευθέρωσης σιτηρών από τα σιλό της Μαύρης Θάλασσας.
Ενέργεια και ξηρασία λοιπόν ανακατεύουν εκ νέου την τράπουλα στις ευρωπαϊκές αγορές, με τις πρώτες ελλείψεις να έχουν ήδη περάσει στους τίτλους των ειδήσεων. Κλειστά εργοστάσια παραγωγής λιπασμάτων, κλειστά ζυθοποιεία, ελλείψεις σε βασικές πρώτες ύλες όπως το γυαλί ή το αλουμίνιο, περαιτέρω συμφόρηση στα λιμάνια της Ευρώπης, ειδικά σε εκείνα που επικοινωνούν μέσω καναλιών με τα μεγάλα ποτάμια – άξονες διακίνησης εμπορευμάτων όπως ο Δούναβης ή ο Ρήνος. Ο αντίκτυπος εμφανής σχεδόν σε κάθε πεδίο μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, από τα λιγοστά βαρέλια που αναζητούν οινοποιεία για να απελευθερώσουν τις δεξαμενές τους ώστε να υποδεχθούν το αποτέλεσμα του φετινού τρύγου μέχρι μειωμένη διαθεσιμότητα διοξειδίου του άνθρακα για τα ζυθοποιεία που σφραγίζουν σε φιάλες και κουτιά αλουμινίου τις μπίρες.
Χωρίς διοξείδιο του άνθρακα
Το φυσικό αέριο είναι ζωτικής σημασίας για την βιομηχανία της Ευρώπης σε πολλά επίπεδα. Πέρα από την αξιοποίησή του για την παραγωγή λιπασμάτων, υποπροϊόντα της διαχείρισης του φυσικού αερίου, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, αξιοποιούνται κατά κόρον από την βιομηχανία τροφίμων. Στη δημόσια συζήτηση, μια πτυχή της κρίσης ενέργειας ακουμπά ακόμα και στην ευζωία των ζώων, αφού χωρίς πρόσβαση σε διοξείδιο του άνθρακα, αρκετές κτηνοτροφικές μονάδες, χοιροστάσια και πτηνοτροφία, καθώς και σφαγεία δεν θα μπορέσουν βάσει των υφιστάμενων κανονισμών να λειτουργήσουν και να τροφοδοτήσουν τη βιομηχανία επεξεργασίας κρέατος. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι καθοριστικής σημασίας στην παραγωγή και τη συσκευασία τροφίμων, με την διαταραχή στην αλυσίδα να βρίσκει εν πολλοίς τον κλάδο απροετοίμαστο.
Φαύλος κύκλος
Αρκετοί πλέον διαπιστώνουν ότι η ενεργειακή κρίση επιδεινώθηκε από τις συνθήκες παρατεταμένης ξηρασίας στην Ευρώπη, αξιολογώντας πως η μια συνθήκη ανατραφοδότησε την άλλη, ενώ και οι δύο μαζί έρχονται να εντείνουν το αποτύπωμα της υφιστάμενης ισορροπίας στο παραγωγικό δυναμικό του μπλοκ. Πέρα από την μεγάλη ζημιά που υπέστησαν καλλιέργειες όπως το καλαμπόκι και τα δημητριακά, για τα οποία η Agrenda έχει αναφερθεί τις τελευταίες εβδομάδες, ιδιαίτερη αναμένεται ότι θα είναι η μείωση της παραγωγής και στην πατατοκαλλιέργεια. Καλλιεργητής στη δυτική Γερμανία, αναφέρει ότι η μισή σοδειά μπορεί να χαθεί λόγω ξηρασίας και ότι είναι πολύ αργά, ακόμη και εάν σημειωθούν βροχοπτώσεις. «Τίποτα δεν θα συνεχίσει να αναπτύσσεται εδώ», δήλωσε χαρακτηριστικά, ενώ το γερμανικό υπουργείο Γεωργίας απέφυγε να κάνει πρόβλεψη στην έκθεση καλλιέργειας που εξέδωσε στις 26 Αυγούστου, αναφέροντας μόνο ότι οι προοπτικές για την καλλιέργεια της πατάτας «έχουν επιδεινωθεί δραματικά».
Στο ίδιο μήκος κύματος και η υπηρεσία παρακολούθησης των καλλιεργειών της ΕΕ, μείωσε τις μηνιαίες προβλέψεις της για την απόδοση της πατάτας κατά 2,5%.
Στη Γαλλία η κατάσταση είναι ακόμη πιο ανησυχητική. Οι αποδόσεις εκεί μπορεί να είναι τουλάχιστον 20% κάτω από τον μέσο όρο των 20 ετών, σύμφωνα με την ομάδα γαλλικών παραγωγών UNPT, με βάση τις τελευταίες κλαδικές μελέτες. «Τη λειψυδρία μπορούμε να τη χειριστούμε, με τη θερμική καταπόνηση όμως δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα», υπογραμμίζουν οι καλλιεργητές. «Αυτό είναι πρωτόγνωρο», αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Τονίζουν μάλιστα ότι η θερμότητα θεωρείται απαγορευτική τόσο για τις αποδόσεις όσο και για την ποιότητα, με το σχήμα και το χρώμα των βολβών να κινδυνεύει να αλλοιωθεί από τις υψηλές θερμοκρασίες. Όπως είναι αναμενόμενο, κάτι τέτοιο θα σήμαινε καταστροφή για τους καλλιεργητές, καθώς τα συμβόλαιά τους ορίζουν συγκεκριμένα κριτήρια, όπως είναι η διάρκεια του προϊόντος.
«Θα κοστίσει περισσότερο στη βιομηχανία, περισσότερο στον καταναλωτή, αλλά το μεγαλύτερο κόστος θα το επωμισθούν οι αγρότες», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος του βελγικού βιομηχανικού ομίλου Belgapom, εκτιμώντας ταυτόχρονα ότι η σοδειά της χώρας μπορεί να μειωθεί έως και 30%.
Ο υποδιευθυντής του Maison Antoine, ενός από τα πιο διάσημα σημεία των Βρυξελλών που πωλούν τις φημισμένες πατάτες του Βελγίου, υπογραμμίζει ότι οι λιγότερο ποιοτικές πατάτες, θα εκτοξεύσουν κι άλλο τις τιμές. «Είναι πολύ νωρίς για να πούμε πόσο, αλλά το σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται να κατέβουν», είπε.
Δημοσιεύτηκε στις 5 Σεπτεμβρίου, 2022
