του Γιώργου Ροδάκογλου
Στις 21 Δεκεμβρίου και εφόσον δεν υπάρχουν προβλήματα στους δρόμους με τις κινητοποιήσεις των αγροτών, η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, θα βρίσκεται στην Πέλλα για τα εγκαίνια του Ανακτόρου. Η επίσκεψη αυτή, πέρα από τον θεσμικό της χαρακτήρα, αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία να τεθεί επιτέλους στο προσκήνιο ένα χρόνιο πρόβλημα που αδικεί την περιοχή. Και αυτό αφορά στην εγκατάλειψη των Ρωμαϊκών Λουτρών της Νέας Πέλλας, τα επονομαζόμενα «λουτρά του Μεγάλου Αλεξάνδρου» αλλά και της σημαντικής Τρίκλιτης Βασιλικής που βρίσκεται μόλις εκατό μέτρα πιο δίπλα.
Σήμερα, η πρόσβαση στα Λουτρά είναι σχεδόν αδύνατη και η εικόνα εγκατάλειψης αποκρουστική. Αγριόχορτα και θάμνοι ξεπερνούν το ενάμισι μέτρο και έχουν μετατρέψει το μνημείο σε μια απροσπέλαστη «ζούγκλα». Η είσοδος του χώρου περιβάλλεται από πυκνή βλάστηση, ενώ όποιος επιχειρήσει να πλησιάσει κινδυνεύει ακόμη και από φίδια. Η εικόνα δεν είναι μόνο απογοητευτική αλλά και επικίνδυνη, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Σε περίπτωση πυρκαγιάς, τα ξερά χόρτα και τα δέντρα φτάνουν μέχρι το μνημείο και απέχουν ελάχιστα μέτρα από δύο πρατήρια υγρών καυσίμων, μια απόσταση που καθιστά την αδιαφορία ακόμη πιο ανησυχητική. Αυτός ο χώρος πριν από αρκετά χρόνια ήταν καθαρός και ορατός από τον εθνικό δρόμο και έσφυζε από ζωή ενώ σήμερα, έχει χαθεί μέσα στην πλήρη απραξία.
Η ευθύνη επιμερίζεται ιεραρχικά, ξεκινώντας από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πέλλας, η οποία δεν μερίμνησε για τα στοιχειώδη. Από την άλλη, η Δημοτική Αρχή περιορίζεται σε ρόλο παθητικού παρατηρητή, χωρίς πρωτοβουλίες, χωρίς διεκδίκηση, και χωρίς κανένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανάδειξης. Και το μόνο που προβάλλει ως άλλοθι είναι η φράση, «κάναμε έγγραφο», λες και η αποστολή μιας υπηρεσιακής επιστολής αρκεί για να αντιμετωπιστεί η εγκατάλειψη ενός σημαντικού μνημείου και να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η ωραία εικόνα ενός χωριού.
Ακόμη πιο απογοητευτική είναι η κατάσταση της Τρίκλιτης Βασιλικής, της πρώιμης χριστιανικής περιόδου, η οποία βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τα Λουτρά.
Ανακαλύφθηκε το 1977 από τον Παύλο Χρυσοστόμου, αλλά έκτοτε η τύχη της αφέθηκε στη μοίρα των καιρικών συνθηκών.
Η αποκάλυψη ενός τέτοιου μνημείου -πιθανότατα επισκοπικής έδρας- θα έπρεπε να είχε προκαλέσει τουλάχιστον το ενδιαφέρον. Αντί αυτού, ούτε οι τοπικές αρχές ούτε οι αρμόδιες υπηρεσίες ασχολήθηκαν ουσιαστικά με την ανάδειξή της. Οι πολιτικοί εκπρόσωποι της περιοχής ακόμη και σήμερα, μοιάζουν να αγνοούν τι ακριβώς βρίσκεται στον τόπο τους. Το μνημείο αυτό δεν εντάχθηκε ποτέ σε επίσημο τουριστικό οδηγό, δεν έγινε ποτέ επισκέψιμος χώρος και φυσικά δεν αξιοποιήθηκε ποτέ ως στοιχείο πολιτιστικής ταυτότητας ή τουριστικής ανάπτυξης.
Και ενώ η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πέλλας θα έπρεπε να είναι θεματοφύλακας τέτοιων θησαυρών, δείχνει να βρίσκεται σε μια προβληματική κατάσταση λειτουργίας, λόγω έλλειψης προσωπικού ή λόγω των επιλογών της διεύθυνσης. Και ίσως η κατάσταση αυτή θα πρέπει να αλλάξει προς το καλύτερο.
Μπροστά λοιπόν στην εγκατάλειψη των δυο αρχαιολογικών χώρων, οι κάτοικοι και οι εθελοντές της περιοχής φτάνουν σε σημείο απογοήτευσης, όταν ζητούν από μια υπουργό να δείξει ευαισθησία, για να καθαρίσουν το χώρο. Και δεν ζητούν καμία μεγάλη χρηματική επένδυση ή κάτι άλλο. Ζητούν απλώς να προστατεύσουν την ιστορία του τόπου τους, κάτι που δεν κάνουν άλλοι. Ωστόσο το αίτημά τους, παραμένει χωρίς καμία ανταπόκριση καθώς η Δημοτική αρχή δείχνει μια ατολμία και γι αυτό δεν υποστηρίζει καμία πρωτοβουλία καθαρισμού και δεν μεταφέρει ούτε καν τα αιτήματα των κατοίκων. Λες και φοβάται την υπουργό. Μάλιστα όταν οι διοικούντες βρίσκονται στο ίδιο περιβάλλον με εκείνη, δειλιάζουν να συζητήσουν μαζί της, ένα τόσο απλό θέμα. Στην προηγούμενη επίσκεψη της υπουργού στην Πέλλα ούτε της μίλησαν για την κατάσταση των δυο αρχαιολογικών χώρων στη Νέα Πέλλα.
Με την παρουσία της λοιπόν η Λίνα Μενδώνη έχει τη δυνατότητα να επιλύσει ένα πρόβλημα που οι τοπικές και περιφερειακές υπηρεσίες δεν έλυσαν ή δεν θέλησαν να αντιμετωπίσουν ενώ είναι τόσο μα τόσο απλό. Και το πρόβλημα αυτό δεν είναι πρόβλημα του ενός, αλλά πρόβλημα ενός ολόκληρου χωριού.
Εφόσον λοιπόν ο Δήμος διατείνεται ότι δεν έχει λάβει ποτέ τις απαραίτητες άδειες από την Αρχαιολογία -κάτι που χρησιμοποιεί ως μόνιμη δικαιολογία προς τους κατοίκους της περιοχής- τότε η λύση βρίσκεται στο Υπουργείο Πολιτισμού. Χρειάζεται λοιπόν μια ξεκάθαρη εντολή και μια ανακοίνωση για το θέμα του καθαρισμού, και την ανάδειξη των μνημείων. Επιπλέον δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι τα Λουτρά και η Τρίκλιτη Βασιλική, για τους κατοίκους της περιοχής, αποτελούν ανεκτίμητα τεκμήρια της ιστορίας και όχι εμπόδια που πρέπει απλώς να κρυφτούν πίσω από θάμνους και αγριόδενδρα. Και αυτή η εικόνα παρακμής, δεν αξίζει για τη Νέα Πέλλα που αν και προσφυγικό χωριό, φτιάχτηκε πάνω στα θεμέλια ενός τόπου με ιστορία εκατοντάδων ετών. Τα δυο μνημεία της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς δεν μπορεί να παραμένουν στην κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Την τοποθέτηση λοιπόν της Λίνας Μενδώνη ζητούν 1300 απλοί άνθρωποι, εφόσον, αυτοί που διοικούν την περιοχή, περιορίζονται μόνο, στο ρόλο ενός παρατηρητή, της αδράνειας και της σιωπής.
Δημοσιεύτηκε στις 11 Δεκεμβρίου, 2025
